Dr. Michael Wise is benoemd tot bijzonder hoogleraar Observational High-Energy Astrophysics, in particular Black-Hole Feedback, aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De leerstoel is ingesteld namens de Stichting Het Jan van Paradijs Fonds. Wise combineert het bijzonder hoogleraarschap met zijn werk als algemeen en wetenschappelijk directeur van SRON.

Voor zijn onderzoek maakt Wise gebruik van radio- en röntgenwaarnemingen om na te gaan hoe de gassen in sterrenstelsels reageren met hun centrale zwarte gaten en zo de evolutie van het sterrenstelsel en de groei van het zwarte gat zelf beïnvloeden, een proces dat feedback van zwarte gaten wordt genoemd. Radiowaarnemingen met grondtelescopen als LOFAR en de JVLA vormen, in combinatie met röntgendata van ruimteobservatoria zoals Chandra en XMM-Newton, unieke middelen om inzicht te krijgen in hoe de energie die vrijkomt doordat materiaal in deze centrale zwarte gaten valt, de omgeving kan beïnvloeden. Wise heeft zich in het bijzonder bezig gehouden met de vraag hoe de feedback van zwarte gaten vanuit radioactieve sterrenstelsels (active galactic nuclei – AGN’s) in clusters van sterrenstelsels de vorming en evolutie van grootschalige structuren kan aandrijven. De gasrijke centra van clusters van sterrenstelsels vormen een natuurlijke bron van brandstof voor de zwarte gaten en zijn de ideale omgeving om te bestuderen hoe het feedbackproces kan evolueren over kosmische tijdschalen. Inzicht in de AGN-feedbackcyclus in clusters van sterrenstelsels wordt een van de belangrijkste wetenschappelijke doelen van de volgende generatie radiotelescopen, zoals de SKA, en van nieuwe röntgenmissies van de ESA, zoals Athena.

Als hoogleraar aan de UvA hoopt Wise de bestaande samenwerking te versterken tussen de groep hoge-energie-astrofysica van het Anton Pannekoek Instituut (API) en het onderzoeksprogramma van SRON waar hij momenteel directeur is. Actieve participatie van de onderzoeksgemeenschap is essentieel voor het wetenschappelijke succes van de missies die SRON momenteel ontwikkelt en voor de afbakening van toekomstige missies die de gemeenschap nodig zal hebben om nieuwe ontdekkingen te blijven doen. Door nauwere samenwerking tussen astronomen van SRON en het API hoopt Wise de positie van de UvA als wereldleider op het gebied van hoge-energie-astrofysica te versterken en ervoor te zorgen dat de Nederlandse sterrenkundegemeenschap optimaal gebruik kan maken van het wetenschappelijke potentieel van toekomstige hoge-energiemissies zoals Athena en LISA.

Wise gaat bijdragen aan het onderwijs van API door bachelor-, master- en PhD-studenten te begeleiden en gespecialiseerde vakken te geven over wetenschap en technieken op het gebied van hoge-energie-astrofysica en instrumentatie. Naast de instrumentatie zelf heeft Wise bijgedragen aan veel van de analysetechnieken en -instrumenten die tegenwoordig in de gemeenschap van de hoge-energie-astrofysica worden gebruikt. In samenwerking met medewerkers en studenten van API hoopt hij bij te dragen aan de ontwikkeling van de technieken en middelen die nodig zullen zijn voor de volgende generatie hoge-energie-instrumenten.

Over Wise

Wise behaalde in 1992 zijn PhD aan de Universiteit van Virginia. Na postdoc te zijn geweest bij het Kitt Peak National Observatory ging Wise in 1994 aan de slag bij het Chandra X-ray Science Center, waar hij deel uitmaakte van het team dat het Chandra röntgenobservatorium, het vlaggenschip van de NASA, bouwde en in werking stelde. In 2006 verhuisde hij naar Nederland om bij ASTRON, het Nederlands Instituut voor Radioastronomie, te gaan werken aan het ontwerp en de bouw van de LOFAR-telescoop. Bij ASTRON was hij tussen 2014 en 2018 projectwetenschapper voor LOFAR en later hoofd van de groep Astronomie. Sinds 2019 bekleedt hij zijn huidige functie als algemeen en wetenschappelijk directeur van SRON.

Wise heeft bijna 30 jaar ervaring met het bouwen en exploiteren van grootschalige astronomische faciliteiten. Hij heeft leiding gegeven aan de geslaagde voorbereiding van grote H2020-subsidies van de EC voor de financiering van onderzoeksinfrastructuur en aan diverse onderzoekssubsidies via NWO en NASA. Hij is auteur of co-auteur van meer dan 125 publicaties en medeoprichter van het tijdschrift Astronomy and Computing. Hij is voorzitter geweest van de Commissie B2 voor data en documentatie van de Internationale Astronomische Unie en is momenteel lid van de CSIRO-ATNF-stuurgroep, namens Nederland lid van het uitvoerend comité van COSPAR en vice-voorzitter van de ESA-commissie voor het wetenschappelijke programma.

(Deze tekst is afkomstig uit een UvA-persbericht)

UvA names Michael Wise professor by special appointment of Observational High-Energy Astrophysics

Dr. Michael Wise named professor by special appointment of Observational High-Energy Astrophysics, in particular Black Hole Feedback, at the Faculty of Science at the University of Amsterdam (UvA). The chair was established on behalf of the Stichting Het Jan van Paradijs Fonds. Wise will combine the professorship by special appointment with his work as the general and scientific director of SRON, the Netherlands Institute for Space Research.

Wise’s research uses radio and X-ray observations to examine how the gases in galaxies interact with their central black holes and thus affect the evolution of the galaxy and the growth of the black hole itself, a process commonly known as black hole feedback. Radio observations with ground-based telescopes like LOFAR and the JVLA, combined with X-ray data from space observatories like Chandra and XMM-Newton, provide unique tools to understand how the energy released by material falling into these central black holes can affect their surrounding environment. Wise has in particular focused on how black hole feedback from radio active galactic nuclei (AGN) in clusters of galaxies can drive the formation and evolution of large-scale structures. The gas-rich centers of clusters of galaxies provide a natural source of fuel for the black holes and are the ideal environments to study how the feedback process can evolve over cosmic timescales. Understanding the AGN feedback cycle in clusters of galaxies will be one of the primary scientific goals of the next generation of radio telescopes like the SKA and new ESA X-ray missions like Athena.

As a professor at UvA, Wise hopes to strengthen the existing collaboration between the high-energy astrophysics group at the Anton Pannekoek Institute (API) and the research programme at SRON the Netherlands Institute for Space Research where he is currently director. Active participation by the research community is essential for the scientific success of the missions SRON is currently developing as well as the definition of future missions the community will require to continue making new discoveries. By closer collaboration between SRON and API astronomers, Wise hopes to strengthen the world-leading position UvA holds in the field of high-energy astrophysics and ensure the Dutch astronomy community is well positioned to take full advantage of the scientific potential of future high-energy missions like Athena and LISA.

Wise will contribute to the teaching environment at the API through the supervision of Bachelor’s, Master’s, and PhD students, and specialised courses in the science and techniques of high-astrophysics and instrumentation. Along with instrumentation itself, Wise has contributed to many of the analysis techniques and tools used in the high-energy astrophysics community today. Working with API staff and students, he hopes to help develop the techniques and tools the next generation of high-energy instruments will require.

About Wise

Wise obtained his PhD from the University of Virginia in 1992. After serving as a postdoc at Kitt Peak National Observatory, Wise joined the staff of the Chandra X-ray Science Center in 1994 where he was part of the team that built and launched NASA’s flagship Chandra X-ray observatory. In 2006 he moved to the Netherlands to join the staff of ASTRON the Netherlands Institute for Radio Astronomy to work on the design and construction of the LOFAR telescope. While at ASTRON, he served as LOFAR project scientist and later head of the Astronomy Group from 2014 to 2018. He has been in his current role as general and scientific director of SRON since 2019.

Wise has almost 30 years of experience with the construction and operation of large-scale astronomical facilities. He has led the successful preparation of large EC H2020 grants for research infrastructure funding as well as various research grants through NWO and NASA. He has authored or co-authored over 125 refereed publications and was co-founder of the journal Astronomy and Computing. He has served as president of the International Astronomical Union’s Commission B2 on Data and Documentation and is currently a member of the CSIRO ATNF Steering Committee, member of the COSPAR executive committee on behalf of the Netherlands, and vice-chair of the ESA Science Programme Committee.