Het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON gaat weer de ontwikkeling van een nieuw ruimte-instrument leiden. Het gaat om het SAFARI-instrument, de Europese bijdrage aan de Japanse ruimtetelescoop SPICA. De beoogde lanceerdatum is 2017.

SPICA gaat, net als de onlangs gelanceerde Europese ruimtetelescoop Herschel, infraroodstraling uit het heelal bekijken. Om die infraroodstraling te kunnen zien, moeten de ruimte-instrumenten gekoeld worden tot nabij het absolute nulpunt (-273 graden Celsius). Een belangrijk verschil met Herschel is dat bij SPICA niet alleen de instrumenten, maar ook de 3,5 meter grote spiegel diep gekoeld is. ‘Een groot voordeel’, zegt Frank Helmich, nu verantwoordelijk voor het HIFI-instrument aan boord van Herschel. ‘Op deze manier voorkomen we dat de warmtestraling van de spiegel onze detectoren verblindt.’ SPICA zal daardoor nog dieper het heelal in kunnen kijken dan Herschel om te onderzoeken hoe aan de grenzen van het heelal de eerste sterrenstelsels vormden. ‘Herschel gaat ongetwijfeld een rijkdom aan wetenschappelijke inzichten verschaffen, maar de ervaring leert dat in de wetenschap ieder antwoord weer tientallen nieuwe vragen oproept,’ aldus Helmich. ‘Het is een fantastisch vooruitzicht om straks met SPICA voort te kunnen bouwen op de resultaten van Herschel.’

De basis voor de leidende rol van SRON bij de ontwikkeling van SAFARI wordt gevormd door de infraroodsensoren die door SRON ontwikkeld zijn. Hoofd sensorontwikkeling Henk Hoevers: ‘SRON investeert al heel lang in het ontwikkelen van zeer gevoelige sensoren. De sensoren worden afgekoeld tot een temperatuur vlak boven het absolute nulpunt en behoren tot de gevoeligste ter wereld. Ik ben blij dat onze inspanningen nu vruchten af beginnen te werpen en we met onze technologie aan de kern van dit nieuwe ruimte-instrument kunnen bijdragen. Ik denk ook dat onze nieuwe infraroodcamera, in aangepaste vorm, toegepast kan worden bij een verscheidenheid aan grondtelescopen.’

De Europese bijdrage aan de SPICA-missie is een van de projecten die meedoen in de competitie van het wetenschappelijke ‘Cosmic Vision’ programma van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Aan het eind van dit jaar valt er een eerste beslissing over welke projecten verder kunnen in deze competitie. Directeur Roel Gathier van SRON is ervan overtuigd dat SPICA een grote kans maakt om de volgende ronde te halen. ‘Gebaseerd op onze ervaring met HIFI weten we hoe we deze projecten moeten aanpakken. Uiteindelijk hebben wij de mensen en de faciliteiten in huis om ook dit project tot een goed einde te brengen. Bovendien sluit het SAFARI-instrument nauw aan bij de eisen en prioriteiten van zowel Nederlandse als buitenlandse astronomen en past de leidende rol van Nederland uitstekend in de prioriteiten van het ruimtevaartbeleid van de Nederlandse overheid.’

SRON wil SAFARI verder ontwikkelen en bouwen binnen een consortium van acht landen. Belangrijke onderdelen van SAFARI zullen in Nederland door SRON en haar industriële partners worden ontwikkeld en gebouwd.