Naast wetenschappelijke organisaties, beginnen maatschappelijke organisaties nu zelf hun weg te vinden naar de eenvoudig en vrij toegankelijke én meest gedetailleerde satellietmetingen over de luchtkwaliteit op aarde tot dusver.
Data uit de oktober 2017 gelanceerde Europese satelliet Sentinel-5p, kwamen half juli voor het eerst beschikbaar en kunnen door iedereen worden gebruikt in het debat over luchtvervuiling en klimaat. Het meetinstrument van de satelliet, genaamd TROPOMI, is gemaakt onder de wetenschappelijke leiding van het Nederlandse KNMI en SRON Netherlands Institute for Space Research.
Greenpeace downloadde en gebruikte de eerste metingen van TROPOMI om een wereldwijde top 50 samen te stellen van hotspots van stikstofvervuiling over de eerste meetperiode. Die maakte de organisatie eind oktober bekend.
De luchtvervuiling, die Greenpace relateert aan kolencentrales en metropolen met veel verkeer, is zichtbaar gemaakt op een interactieve wereldkaart.
Daarop werd zichtbaar dat het Ruhrgebied bij de top 50 van meest vervuilde regio’s hoort, en dat het zuiden van Nederland ‘onder de rook’ van het Ruhrgebied en Antwerpen ook tot de vuilste gebieden op aarde hoort.
Zwaar vervuilde hotspots liggen daarnaast onder meer in Zuid-Afrika, veel plaatsen in China, en plekken in India. In Zuid-Afrika gebruikt Greenpeace de data in de lobby tegen de verlenging een 5 jaar lange vrijwaring van kolencentrales om zich aan milieueisen te houden.
Diverse media berichtten naar aanleiding van de Greenpeace studie over de metingen van TROPOMI. Ook benutten zij het grote detail waarmee de satelliet kan meten, tot op stadsniveau. Zo lichtte de Belgische VRT bijvoorbeeld het verschil uit tussen stikstofvervuiling op weekend- en weekdagen in Antwerpen, Brussel en Gent, wat iets zegt over de invloed van verkeersbewegingen.
Sentinel-5p is een van de satellieten uit het Europese Copernicus Programma voor aardobservatie. Met TROPOMI als meetinstrument meet de satelliet dagelijks wereldwijd met een grote meetfrequentie de concentraties stikstofdioxide, ozon, formaldehyde, zwaveldioxide, methaan en koolmonoxide, tot op stadsniveau.
Op 5 november start een cursus voor iedereen die zelf eenvoudig atmosfeerdata zichtbaar wil maken uit diverse bronnen waaronder Sentinel-5p/TROPOMI. Ook start half november een hackaton over hoe we al die vrijkomende atmosfeerdata beter kunnen benutten voor oplossingen.
Tropomi is een samenwerking tussen Airbus Defence and Space Netherlands, KNMI, SRON en TNO, in opdracht van het NSO en ESA. Airbus DS NL was hoofdaannemer voor het ontwerp en de bouw van het instrument. TNO was verantwoordelijk voor het optisch ontwerp. De wetenschappelijke leiding is in handen van het KNMI en SRON. Tropomi is gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
