Nederland heeft haar bijdrage klaar voor de röntgentelescoop XRISM, die in 2022 wordt gelanceerd. SRON heeft het filterwiel met kalibratiesysteem donderdag gepresenteerd aan ESA en de Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA.
De röntgensatelliet gaat kijken naar bijvoorbeeld materiaal dat vlak bij zwarte gaten bezwijkt, het gedrag van ijle materie in clusters van melkwegstelsels en supernova’s en hun schokgolven. De telescoop gaat ook helpen bij het onderzoek naar donkere materie en de versnelling van kosmische deeltjes tot soms bijna de lichtsnelheid.
XRISM is de dubbelganger van de Japanse röntgentelescoop Hitomi die enkele weken na de lancering in 2016 verloren ging, inclusief de Nederlands-Zwitserse bijdrage. In 2022 vindt de lancering plaats. In de aanloop daarnaartoe werkt JAXA opnieuw samen met NASA en ESA, terwijl SRON wederom samen met de universiteit van Geneve het filterwiel met kalibratiesysteem levert, dit keer met verbeterde filters en een efficiënter kalibratiesysteem.
Vandaag presenteerde SRON haar bijdrage aan ESA en JAXA in een test readiness review, waarmee Nederland haar status bevestigt als belangrijke speler in het internationale ruimteonderzoek. Na de review zullen SRON-ingenieurs het filterwiel nog eens volledig testen om aan te tonen dat het filterwiel de lancering en het verblijf in de ruimte zal overleven.
Het filterwiel draait binnen de XRISM-satelliet verschillende filters voor de camera, zodat astronomen de helderheid en golflengte van de kosmische röntgenstraling naar wens kunnen wegfilteren. Zo zullen ze het Molybdeen grijsfilter gebruiken als een ster of zwart gat teveel röntgenstraling afgeeft en kiezen ze het Berillium- of Polyimide-aluminium-filter om bepaalde golflengtes te blokkeren. Een licht-radioactief ijzer-55 filter zit in het filterwiel ter kalibratie van de röntgencamera. IJzer-55 zendt continu een bekend röntgenspectrum uit dat dient als referentiepunt voor de röntgencamera. Het kalibratiesysteem bevat bovendien modulerende röntgenbronnen–Modulated X-ray Source (MXS)—waarmee de energieschaal van het instrument bepaald wordt. Het Nederlandse bedrijf Photonis heeft deze MXS-units aan SRON geleverd.
