Onderzoeker Jochem Baselmans van SRON Netherlands Institute for Space Research is benoemd tot hoogleraar aan de TU Delft. Zijn leerstoel heet Experimental Astronomy en is gericht op het bedenken en ontwikkelen van nieuwe instrumenten voor sterrenkundig onderzoek.

Professor Baselmans doceerde en werkte al langere tijd samen binnen de TeraHertz Sensing Group van de TU Delft. In straling met frequenties tussen 100 GigaHertz en 10 TeraHertz zit nog veel waardevolle astronomische kennis verborgen, volgens Baselmans. Dit gedeelte van het elektromagnetische spectrum was lange tijd lastiger te ontginnen voor sterrenkundigen.

Baselmans: ‘Voor ver-infrarood zijn er nu inmiddels telescopen die een hoge resolutie kunnen geven, maar binnen een smalle bandbreedte en over een klein stukje hemel. We missen nog instrumenten voor imaging spectroscopy, het maken van grotere kleurenplaatjes.’ Daarin ligt voor Baselmans een belangrijke uitdaging en drijfveer.

De nieuwe professor is blij met zijn leerstoel. ‘Ik vind het erg leuk om fundamenteel onderzoek te combineren met lesgeven en het managen van concrete projecten. De kunst is namelijk om niet alleen slim te zijn in het bedenken van revolutionaire instrumenten, maar ook slim te zijn in de praktijk.’
Volgens Baselmans moet je je namelijk heel bewust zijn van je speelveld als je nieuwe instrumenten wil maken voor nieuwe astronomie. ‘Adresseert je instrument echt een belangrijke science case? Hoe ga je om met budgetten, mankracht, tijd en gelegenheid? Want die zijn altijd begrensd. Ontwikkel slimmer, zodat je technologie in de begrensde omstandigheden van de praktijk haalbaar is.’

Baselmans past Kinetic Inductance Detectors (KIDs) toe in on-chip-detectors voor imaging spectroscopy in het ver-infrarood. Hiervoor kreeg hij een beurs van de European Reseach Council (ERC). Samen met collega’s van de TU Delft en de Universiteit Leiden werkt hij aan Deshima en MOSAIC. Beide zijn on-chip spectrometers, waarbij Deshima één pixel heeft en MOSAIC veel meer. Het Deshima-instrument is al getest op de ASTE-telescoop in Chili en gaat volgend jaar, in verbeterde versie, weer terug. Voor MOSAIC wordt nog gekeken naar de beste plek. Het toepassen van KIDs in ruimtetelescopen zou een volgende grote stap kunnen zijn in de ver-infrarood sterrenkunde.

De leerstoel van Baselmans aan de TU Delft is een van de zes nieuwe leerstoelposities die beschikbaar komen in Leiden en Delft als onderdeel van de verhuizing van de Utrechtse SRON-afdeling naar Zuid-Holland.