Astrofysicus Jan-Willem den Herder is benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘High-Energy Astrophysics, in particular Space Instrumentation’, aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). De leerstoel is ingesteld via het Jan van Paradijs fonds.
Den Herder werkt voornamelijk aan de ontwikkeling van nieuwe satellieten in de hoge-energie astrofysica. Ongeveer de helft van de detecteerbare materie in het heelal is heet gas van rond de miljoen graden. Het meten van röntgenstraling is een van de beste methodes om dit observationeel te bestuderen. Den Herder is betrokken bij instrumenten die deze straling met hoge spectrale resolutie kunnen waarnemen. Daarmee bepalen sterrenkundigen de samenstelling, temperatuur en snelheden van dit gas. De gebruikte technieken in deze instrumenten variëren van tralies tot cryogene detectoren, gekoeld tot minder dan 1 Kelvin en uitgevoerd met de hoge betrouwbaarheid die de ruimtevaart vereist.
Samen werken aan ruimtemissies
Als bijzonder hoogleraar gaat Den Herder de samenwerking versterken tussen de UvA en SRON op het gebied van ruimtevaartmissies voor hoge-energie astrofysica. De aardatmosfeer absorbeert een belangrijk deel van röntgen- en gammastraling, dus zijn ruimtemissies voor deze tak van de astrofysica noodzakelijk. UvA en SRON gaan bijvoorbeeld samenwerken aan de wetenschappelijke analyse van de data uit de volgende grote ESA-missie Athena. Daarvoor zijn verbeterde analysemethoden nodig. Beide instellingen gaan ook samenwerken aan missies die tijdsafhankelijke informatie gaan waarnemen (X-ray timing) of interferometrische technieken gebruiken. Verder biedt de samenwerking de mogelijkheid om UvA-studenten ervaring te laten opdoen met de ontwikkeling en analyse van ruimtemissies.
Over Jan-Willem den Herder
Den Herder is senior onderzoeker bij NWO-instituut SRON Netherlands Institute for Space Research en is betrokken bij diverse internationale onderzoeksprojecten. Hij is een van de leidende wetenschappers van het onderzoeksteam van de Athena-missie–een van de drie grote observatoria die de Europese ruimtevaartorganisatie ESA in het komende decennium gaat lanceren. Ook leidt Den Herder als Principal Investigator het flankerende project dat NWO financiert vanuit de ‘Nationale Roadmap Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur’. SRON werkt hierbij al samen met de UvA en andere instellingen. Ook gaf Den Herder mede leiding aan het AHEAD project, waarmee de EU de hoge-energie-astrofysica gemeenschap in Europa ondersteunt. Den Herder is lid van de stuurgroep van een route van de Nationale Wetenschapsagenda, lid van de wetenschapsadviescommissie van de Japanse missie XRISM en lid van de International Academy of Astronautics (IAA).
———————————————————————————————–
———————————————————————————————–
Jan-Willem den Herder professor by special appointment of High-Energy Astrophysics
Jan-Willem den Herder has been named professor by special appointment of ‘High-Energy Astrophysics, in particular Space Instrumentation’, at the University of Amsterdam (UvA). The chair was established on behalf of the foundation ‘Jan van Paradijs fonds’.
Den Herder is primarily involved in the development of new satellites for use in high-energy astrophysics. Approximately half of all detectable matter in the Universe is extremely hot gas with a temperature of about 1 million degrees. X-ray astronomy is one of the best methods to study this observationally. Den Herder focuses on instruments that observe these X-rays at high spectral resolution, enabling astronomers to determine the composition, temperature and velocities of this gas. Techniques vary from the use of gratings to cryogenic detectors which have to be cooled down to a temperature of less than 1 K, and are carried out with the high level of reliability that the space instruments demands.
Collaboration in space missions
As a professor by special appointment, Den Herder will focus on strengthening the collaboration between UvA and SRON in the area of high-energy astrophysics. Space missions are necessary for this research area because our atmosphere absorbs much of the high energy radiation (X-rays, gamma rays). UvA and SRON will collaborate in the scientific analysis of the data to be obtained with the next major ESA mission Athena. Preparation of future instruments will benefit from this collaboration as well. Examples include the instruments required for missions that are tasked with observing time-dependent information (via X-ray timing) and the use of interferometric techniques. Last but not least, the collaboration will give UvA students the opportunity to gain experience in developing and analyzing space missions.
About Jan-Willem den Herder
Den Herder is a senior researcher at SRON, the Netherlands Institute for Space Research, one of the institutes of NWO-I. He is involved in various international research projects and is one of the leading scientists in the research team for the Athena mission, one of the three big observatories that the European Space Agency (ESA) is set to launch over the next decade. In this context, he is the Principal Investigator leading the ancillary project that NWO is funding as part of the ‘National Roadmap for Large-Scale Scientific Infrastructures’ and in which SRON is collaborating with the UvA and a number of other parties. Den Herder has also co-managed the AHEAD project, an EU project launched to support the high-energy astrophysics community in Europe.
Den Herder is a member of various bodies, including the steering committee of one of the National Research Agenda routes, the scientific advisory committee of the Japanese XRISM mission, and the International Academy of Astronautics (IAA).
