Met je kleine kennisintensieve bedrijfje wetenschappelijke instellingen als SRON en ESA of NASA tot je opdrachtgevers gaan rekenen? Dat kan gebeuren wanneer je als technologiebedrijf een unieke mee-ontwikkelende partner bent voor wetenschappers, die op onontgonnen terrein werken. Het SRON-symposium Big Science with Small Companies afgelopen 5 juli ging daarover en belichtte de kansen en de concrete projecten bij SRON.
De toegevoegde waarde voor wetenschappelijke opdrachtgevers kan op vele terreinen liggen. Andre Bos schetste hoe S[&]T wetenschappers helpt door ‘software defined’ systemen te ontwikkelen, bijvoorbeeld testsystemen, die de functionaliteit van (dure) testhardware overnemen en vaak zelfs uitbreiden. Marcel in het Veld (VeldLaser) schetste het stapsgewijze proces van pionier in short pulse laserbewerking naar de productie van van lens-arrays voor infrarood astronomie voor SRON. Hij gaf ook aan hoe elke triomf steeds snel wordt opgevolgd met nog hogere eisen en nog uitdagender opdrachten.
Klimaat voor samenwerken aan Big Science
Marco Beijersbergen (trekker van de Roadmap Advanced Instrumentation) maakte met zijn bedrijf cosine spiegelsegmenten voor komende röntgentelescoop Athena. Volgens Beijersbergen is er veel kennis bij het MKB aanwezig om advanced instrumentation te ontwikkelen. Daarvoor moeten partijen elkaar kennen, de gezamenlijke kansen in kaart brengen en die vertalen in concrete projecten.
Het ontwikkelen van wetenschappelijke apparatuur vereist een langere adem dan de investeringshorizon van veel kleine bedrijven. Beijersbergen pleit voor meer vrij te besteden wetenschappelijk budget richting instituten, om daarmee bedrijven te laten meedenken, mee-investeren en meewerken.
Zo denkt ook Menno Kooistra van STT. Hij vertelde over de samenwerking met SRON Groningen voor de stratosfeerballon-telescoop STO-2, getriggerd door inspanningen van overheid, bedrijven en kennisinstellingen in de ‘Deal van het Noorden’. Kooistra is blij met een prachtig referentieproject en hoopt op vervolgopdrachten. Hij pleit voor een praktische ondersteuning van zulke samenwerkingen inclusief budget.
Wat SRON kan doen
Scheidend programmacoördinator Technology Transfer & Valorisation van SRON, Henk van der Linden, gaf SRON bij zijn pensionering een advies mee. Hij schetste dat de afgelopen jaren een miljoen euro per jaar, 5% van het SRON budget, naar samenwerkingspartners uit het MKB is gegaan. In de ogen van van der Linden kan SRON nog veel meer met MKB samenwerken. Tegelijk is het een subtiel proces: de wetenschap is, noodgedwongen door de aard van het werk, een ‘lastige klant’. Daar staat tegenover dat dergelijke opdrachten prachtig op je bedrijfsportfolio staan en toegang geven tot meer mogelijkheden.
Van der Linden gaf aan dat SRON concrete technology transfer en valorisatie kan vergemakkelijken door het leggen van persoonlijke contacten (niet alleen bilateraal, maar ook in kennis- expertise- en gebruikersgroepen), door budget voor MKB uit te trekken (en ook te zoeken buiten de bekende financieringsstructuren) waardoor beide partijen zullen profiteren, en door tijdig intensief te communiceren over de komende projecten en daarbij goed de verwachtingen te managen. De belangrijkste kiem is aanwezig, want samenwerken zit SRON’ers al in het bloed.
Concrete samenwerking met SRON komende jaren
Paul Hieltjes, Industrial Liaison Officer van SRON, belichtte concrete kansen voor samenwerking in toekomstige SRON-projecten en schetste welke ‘karaktereigenschappen’ van bedrijven goed bij het ruimteonderzoeksinstituut passen. Hij ziet dat een vast contactpersoon een goede basis vormt. SRON en de bedrijven waarmee wordt samengewerkt delen de passie om vakinhoudelijk een topprestatie te leveren, ook tijdens lastige omstandigheden. Hiervoor zijn inhoudelijk begrip en persoonlijk contact onontbeerlijk. Een extra uitdaging vormt de documentatie die SRON en het ruimteonderzoek vragen.
De missies en onderwerpen waar SRON met het MKB aan gaat werken de komende tijd:
- SPEX > Spectropolarimetrie instrument aardobservatie
- XARM > Recovery missie voor Astro-H/Hitomi (filterwiel en kalibratiebronnen)
- Athena > Focal Plane Unit voor röntgentelescoop ESA en kalibratiebronnen
- SPICA > AIV testen (ESA-beslissing eind 2017)
- PLATO > Test van de camera’s in het instrument
- Ariel > Ontwikkeling mixed signal ASIC en front-end elektronica
- Immersed gratings > Mechanisch-optische systemen
- Infrarood arrays > Laserbewerkte lensarrays met antireflectie coating
Daarnaast liggen en nog kansen voor samenwerking op andere gebieden:
Toepassingen van gevoelige detector arrays (voor röntgen, optisch en infrarood) in combinatie met cryogene techniek en de uitlezing van veel pixels met een hoogfrequent systeem.
High contrast imaging vanuit de ontwikkeling van adaptieve optica en regeltechniek.
Ontwikkelingen in methodes om te testen, met name vacuum en EGSE (een software toolkit voor testen).
Ontwikkelingen rond instrumentbouw zoals 3D printen en de bouw van, vluchtwaardige elektronica.
