{nomultithumb}
Tien grensverleggende experimenten
 |
ANS: Ultraviolettelescoop uit Groningen naast een röntgentelescoop uit Utrecht. Karakteristieken worden vastgelegd van hete en koele sterren, sterhopen, oude sterren en melkwegstelsels. Lastige technische problemen worden voorzien van baanbrekende oplossingen. |
 |
|
 |
COS-B: Detector gevoelig voor gammastraling uit het heelal. De scherpte in het blikveld is twee graden. Primitief naar huidige maatstaven. Maar destijds ongehoord en voldoende voor wetenschappelijke doorbraken. Spectaculaire natuurkunde vervat in een meetinstrument. |
|
|
 |
EXOSAT: Traliesysteem voor een röntgensatelliet. Het vermogen om scherp te kunnen zien én details in de röntgenspectra te kunnen vastleggen, wordt gecombineerd. Chemische elementen verraden hun aanwezigheid in zeer heet gas. Lastige techniek, maar met een groot en succesvol perspectief. |
|
|
 |
HXIS: Röntgencamera voor zonneonderzoek. Afbeeldingen van de zon worden snel na elkaar gemaakt en dat met een grote gevoeligheid. Snelle, explosieve verschijnselen worden als het ware op film vastgelegd. Zonnevlammen geven hun geheimen prijs. De opgedane ervaring is van belang voor latere ruimtemissies. |
|
|
 |
SWS: Infrarooddetector opent de poort naar astrochemie. De Short Wavelength Spectrometer aan boord van ESA’s Infrared Space Obvervatory (ISO) is een diepgekoeld optisch meetinstrument, ontwikkeld in Groningen in samenwerking met de Technisch Physische Dienst in Delft. Meer dan 25.000 spectra leggen de basis voor astrochemie en astromineralogie. |
|
|
 |
SCIAMACHY: Beeld van sporegassen in de aardse atmosfeer. De Scanning Imaging Absorption Spectrometer for Atmospheric Chartography is een van de spraakmakende instrumenten op ESA’s ENVISAT-satelliet. Zonlicht verstrooit in de atmosfeer. In het spectrum van dat verstrooide licht zijn vingerafdrukken van sporegassen te zien. Utrechtse detectoren in een complex experiment. |
|
|
 |
WFC: Groothoekcamera voor de röntgensatelliet BeppoSAX. Een masker met een nauwkeurig gemaakt gaatjespatroon, gecombineerd met gevoelige detectoren en software. Dit maakt het mogelijk in een groot beeldveld nauwkeurig de positie te bepalen van plotselinge röntgenuitbarstingen. Tot dan toe onbegrepen röntgenflitsen worden letterlijk ontmaskerd. |
|
|
 |
RGS: Reflecterende traliespectrometer voor röntgentelescoop XMM-Newton (ESA). De Reflection Grating Spectrometer rafelt de straling uiteen en sorteert de fotonen naar de energie. Honderden tralie-elementen vullen de telescoopopening en maken samen het opnemen mogelijk van gedetailleerde spectra. De resultaten zijn verrassend en spectaculair. |
|
|
 |
LETG: Transmissietralie voor röntgentelescoop Chandra (NASA). Bij de Low-Energy Transmission Grating staan 540 tralie-elementen op een ring van 110 centimeter doorsnede. De ring kan in en uit de stralingsbundel worden geschoven. Zodat de telescoop spectra opneemt of foto’s maakt. De verkregen spectra in zachte röntgenstraling zijn van uitzonderlijke kwaliteit. |
|
|
 |
HIFI: Submillimetergolven ongekend precies gemeten met Herschel- ruimtetelescoop (ESA). De Heterodyne Instrument for the Far Infrared is technologisch en organisatorisch een erg complex instrument dat waarnemingen doet bij submillimetergolflengten, tussen het infrarood en radiostraling. Hoogfrequente straling meten door het te mixen met het signaal van een kunstmatige bron. Leidende rol voor SRON. |
|
