Prof. Kees de Jager is in de middag van 27 mei op honderdjarige leeftijd overleden in zijn geboorteplaats Den Burg. Als pionier van het Nederlandse ruimteonderzoek richtte hij mede de voorloper van SRON op en als vooraanstaand astronoom leidde hij lange tijd sterrenwacht Sonnenborgh. Tot vlak voor zijn dood is De Jager door blijven gaan met publiceren en het populariseren van wetenschap.
Kees de Jager (29 april 1921 Den Burg, Texel – 27 mei 2021 Den Burg, Texel) studeerde natuur-, wis- en sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht. In 1952 promoveerde hij bij prof. dr. Marcel Minnaert op onderzoek naar de waterstoflijnen in het zonnespectrum. Zijn wetenschappelijke interesses waren echter breed en verschoven later naar o.a. zonnevlammen en super- en hyperreuzen. Hij richtte in 1961 mede het Laboratorium voor Ruimteonderzoek (voorloper van SRON) op en was daar tot 1983 de eerste directeur. Het leidde onder meer tot de lancering van de eerste Nederlandse satelliet ANS. In diezelfde tijd (1964-1977) was hij directeur van het sterrenkundig instituut Sonnenborgh, dat wereldwijd naam maakte met het zonneonderzoek van Minnaert en De Jager.
Officiële functies
Als alom gewaardeerd wetenschapper, bestuurder en organisator van wetenschap bekleedde hij functies als secretaris-generaal van de IAU (Internationale Astronomische Unie) en president van COSPAR (Committee on Space Research). Tientallen eerbewijzen vielen hem ten deel, waaronder eredoctoraten, de Russische Gagarinmedaille voor ruimteonderzoek en de Gold Medal van de Royal Astronomical Society London.
Popularisator
Als gedreven popularisator van wetenschap raakte hij bekend en geliefd om zijn grote betrokkenheid en inspanningen voor de amateursterrenkunde. Het leverde hem als waardering verschillende onderscheidingen en erelidmaatschappen op bij de KNVWS en andere verenigingen in Nederland. Hij gaf tijdens zijn leven ontelbare publiekslezingen tot op zeer hoge leeftijd. Als schrijver publiceerde hij tientallen boeken en honderden (populairwetenschappelijke) artikelen, waaronder zijn memoires in Terugblik 1 en 2. Als aimabel mens en leermeester was en blijft hij een grote bron van inspiratie voor generaties (amateur-) sterrenkundigen.
In Memoriam
‘Kees was een markante persoonlijkheid, een eminent sterrenkundige, een uitstekende bestuurder en een begenadigd spreker,’ zegt Frank Verbunt (SRON), astronoom en oud-leerling van Kees de Jager. ‘Zijn grote kennis van zaken, gepaard met een sympathiek karakter en diplomatieke gaven zullen daarbij zeker een rol hebben gespeeld, evenals het feit dat hij als Nederlander vloeiend Frans, Duits en Engels sprak. Als geboren Texelaar was hij ongevoelig voor autoriteit en wars van nonsens, maar bovenal een zeer aimabel mens. Het stempel dat Kees op de sterrenkunde heeft gedrukt is niet meer uit te wissen.’
Bas Nugteren (oud-directeur Sonnenborgh): ‘Kees bleef altijd de vriendelijke, bescheiden man, altijd geïnteresseerd in het wel en wee van anderen en die altijd aanspreekbaar was. Hij was een drijvende kracht om in de historische sterrenwacht van Sonnenborgh een publiekssterrenwacht en museum voor weer- en sterrenkunde te maken. Het leven van Kees, wetenschappelijk en als inspirator en popularisator, is diep verbonden geweest met Sonnenborgh; een plaquette op de oude sterrenwacht memoreert voor altijd deze grote man. Kees stond niet alleen op de schouders van reuzen, hij was er zelf ook één.’
De Amsterdamse emeritus hoogleraar Ed van den Heuvel zegt over Kees de Jager: ‘Wereldvermaard sterrenkundige, pionier van het Nederlandse en Europese ruimteonderzoek, inspirerend docent, groot popularisator van de wetenschap, bestrijder van pseudowetenschap, getalenteerd wetenschapsdiplomaat, marathonloper en schrijver.’
Bekijk hier de viering van Kees de Jagers honderdste verjaardag, op 29 april j.l., op Sonnenborgh.
Header image: Kees de Jager bij de Merz-telescoop op Sonnenborgh in 1953
Kees de Jager (100) has passed away
In the afternoon of May 27th, Prof. Kees de Jager has passed away at the age of 100 in his place of birth Den Burg, Texel. As a pioneer of Dutch space research he co-founded one of the predecessors of SRON and as a prominent astronomer he led the Sonnenborgh observatory for a long time. De Jager continued to publish scientific articles and popularize science until just before his death.
Kees de Jager (April 29, 1921 Den Burg, Texel – May 27, 2021 Den Burg, Texel) studied physics, mathematics and astronomy at Utrecht University. In 1952 he obtained his doctorate under supervision of Prof. Marcel Minnaert studying the hydrogen lines in the solar spectrum. However, his scientific interests were broad and later shifted to among others solar flares and super/hyper giants. In 1961 De Jager co-founded the Laboratory for Space Research (predecessor of SRON) and served as its first director until 1983. This led to for example the launch of the first Dutch satellite ANS. At the same time (1964-1977) he was director of the Sonnenborgh astronomical institute, which became world-leading in solar research thanks to Minnaert and De Jager.
Positions and awards
As a widely acclaimed scientist, director and science organizer, De Jager served as Secretary General of the IAU (International Astronomical Union) and President of COSPAR (Committee on Space Research). He received dozens of honorary degrees and awards, including honorary doctorates, the Russian Gagarin Medal for space research and the Gold Medal from the Royal Astronomical Society London.
Popularizer
As a passionate popularizer of science, De Jager became known and loved for his great involvement and efforts in amateur astronomy. It earned him various awards and honorary memberships at the KNVWS and other associations in The Netherlands. During his lifetime he gave countless public lectures, up to a very old age. As a writer he published dozens of books and hundreds of (popular scientific) articles, including his memoirs in Retrospect 1 and 2. As an amiable person and teacher, he was and remains a great source of inspiration for generations of (amateur) astronomers.
In Memoriam
‘Kees had a striking personality and was an eminent astronomer, an excellent director and a gifted speaker,’ says Frank Verbunt (SRON), astronomer and former student of Kees de Jager. ‘His great knowledge, combined with a sympathetic character and diplomatic skills will certainly have played a role in this, as well as the fact that as a Dutchman he was fluent in French, German and English. As a Texel native, he was immune to authority and averse to nonsense, but above all a very amiable person. The mark that Kees has made on astronomy will never be erased.’
Bas Nugteren (former director of Sonnenborgh): ‘Kees always remained the friendly, modest man, always interested in the well-being of others and always approachable. He was a driving force in creating a public observatory/museum for meteorology and astronomy in the historic observatory of Sonnenborgh. Kees’ life was deeply connected with Sonnenborgh, scientifically and as an inspiration and popularizer; a plaque on the old observatory will forever honor this great man. Kees not only stood on the shoulders of giants, he was one himself.’
Emeritus professor Ed van den Heuvel (UvA): ‘Kees was a world-renowned astronomer, pioneer of Dutch and European space research, inspiring teacher, great popularizer of science, fighter against pseudoscience, talented science diplomat, marathon runner and writer.’
Click here to watch the celebration of Kees de Jager’s 100th birthday, last month in Sonnenborgh.
