Internationale commissie: ”Nederlands ruimteonderzoek is van wereldklasse”
SRON Netherlands Institute for Space Research is een wereldleider in de ontwikkeling van ruimte-instrumenten voor röntgen- en submillimeterastrofysica en behoort met zijn onderzoek in deze astrofysische gebieden tot de top-drie instituten in de wereld. Dit is één van de conclusies van de onafhankelijke internationale evaluatiecommissie, die in opdracht van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) de activiteiten van SRON onder de loep nam. Het eindoordeel van de commissie luidt op de schaal van 1 tot 5: 5, excellent!
De prestaties van SRON zijn volgens de commissie opmerkelijk, wanneer in aanmerking wordt genomen dat de andere wereldleiders gevestigd zijn in grotere landen met veel omvangrijkere ruimtevaartprogramma’s. Maar om SRON in staat te stellen om ook in de toekomst topinstrumenten voor ruimtevaartprogramma’s van bijvoorbeeld ESA, NASA of het Japanse JAXA te kunnen blijven bouwen, moet de overheid een passende financiële steun geven, aldus de commissie.
SRON-directeur Prof. Karel Wakker is zeer verheugd over de uitkomst van de evaluatie. “Dat Nederland er een instituut op nahoudt dat helemaal is gericht op het doen van onderzoek vanuit de ruimte is niet zomaar iets. En terecht verlangt de overheid dan ook dat zo’n instituut zich alleen maar met grensverleggend onderzoek bezighoudt en zich bovendien kan meten met de wereldtop. Tot de pioniers op het gebied van ruimteonderzoek behoort SRON al vanaf de beginjaren van de ruimtevaart. Ik ben ontzettend blij dat we onze excellente beoordeling van zes jaar geleden hebben kunnen continueren en dat nog eens door een internationale commissie is vastgesteld dat wij een leidende positie op ons terrein hebben.”
De evaluatie was er één in de zesjarige evaluatiecyclus die NWO haar instituten oplegt. Gedurende een twee dagen durende visitatie in mei 2005 bezocht de commissie de twee locaties van SRON, in Groningen en Utrecht, en nam zij interviews af met leden van het bestuur, de directie, alle divisiehoofden en een selectie van de onderzoekers.
De commissie sprak zich niet alleen lovend uit over de wetenschappelijke prestaties van SRON. De commissie constateerde ook dat het instituut een belangrijke beleidsrol speelt door Nederland namens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) te vertegenwoordigen in de Council en programmaraden van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Daarnaast heeft SRON in Nederland een koepelfunctie voor ruimteonderzoek gerelateerde activiteiten. Vanuit die functie stelde het instituut onlangs in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, het Ministerie van OCW en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, samen met het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR), een advies op over de Nederlandse inzet op de ESA Ministersconferentie, die op 5 en 6 december in Berlijn zal worden gehouden. In dat advies zijn door SRON ook de contouren voor een nationaal programma voor ruimteonderzoek geschetst.
“Nederland heeft zeer veel te bieden op het gebied van ruimtevaart en ruimteonderzoek”, vertelt Wakker. “In wetenschappelijk opzicht behoren we tot de top. SRON, andere kennisinstituten en de Nederlandse ruimtevaartindustrie zijn door samenwerking tot grootse dingen in staat. Dit is ook precies de grote lijn van het advies aan de ministeries met betrekking tot de inzet op de ministersconferentie. In dit verband speelt de overeenkomst voor een strategische samenwerking tussen SRON, Dutch Space en TNO, die we in november 2004 hebben gesloten, een grote rol. Ik ben natuurlijk ook heel blij met de aanbeveling van de commissie aan NWO en de Nederlandse overheid om de financiering van het instituut zodanig aan te passen dat we in staat worden gesteld om periodiek een leidende rol te spelen bij de ontwikkeling van een geavanceerd instrument voor ruimteonderzoek binnen de ESA- en NASA-programma’s.”
Op dit moment zijn er vier satellieten in de ruimte actief waar SRON instrumentele bijdragen voor leverde. Het instituut was verantwoordelijk voor het ontwerp en de bouw van röntgeninstrumenten op de NASA-satelliet Chandra en de ESA-satelliet XMM-Newton. SRON ontwierp de detectoren van het instrument SCIAMACHY op de ESA-satelliet ENVISAT en leverde een belangrijke bijdrage aan het instrument OMI op de NASA-satelliet EOS-AURA. In de cleanrooms van SRON is momenteel het vluchtmodel in aanbouw van het HIFI-instrument voor de ESA-satelliet Herschel, die in 2007 zal worden gelanceerd. Voor de ESA-satelliet GOCE, die volgend jaar zal worden gelanceerd, doet SRON de verwerking van de ruwe data. Daarnaast werken de Nederlandse ruimteonderzoekers aan een prototype röntgendetector voor de toekomstige satellietmissie XEUS en liggen op de tekentafels plannen voor bijdragen aan de ESA-missies LISA en DARWIN.
