Het nationaal instituut voor ruimteonderzoek SRON kan opgewekt de toekomst tegemoet zien. Op verschillende grote onderzoeksthema’s op het gebied van astronomie en aardobservatie kan SRON zijn wetenschappelijke en technologische expertise inzetten. Dit was de teneur van het symposium ‘Spatially resolved X-ray spectroscopy’ dat vandaag in het Science Center NEMO plaatsvond ter gelegenheid van het afscheid van oud SRON-directeur prof. dr. ir. Johan Bleeker. ‘Er zullen wel keuzes gemaakt moeten worden. Maar ik heb het volste vertrouwen in de huidige directie onder leiding van Karel Wakker.’, aldus Bleeker tijdens zijn afscheidsspeech.
Een goed gevulde zaal luisterde hoorde een reeks gerenommeerde wetenschappers die allemaal in het verleden in meer of mindere mate betrokken waren bij SRON-projecten. De focus lag bij de röntgenastrofysica, het specialisme van Johan Bleeker zelf. Daarbij werd specifiek ingegaan op de röntgensatellieten BeppoSAX en XMM-Newton, twee projecten waar Bleeker een bepalende rol in gespeeld heeft. Er werd teruggeblikt, maar ook naar de toekomst gekeken. Roger Bonnet, oud-science director van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, ging in op de toekomst van ruimteonderzoek op Europese schaal.
Leven in het heelal
Ook Johan Bleeker zelf richtte in de laatste voordracht zijn blik op de toekomst, maar dan van het Nederlands ruimteonderzoek. Bleeker onderscheidde een viertal lijnen waarop de expertise van SRON tot zijn recht zou kunnen komen: ‘leven in het heelal’, ‘de structuur en de evolutie van het hete universum’, ‘zwaartekracht’ en als laatste ‘atmosfeerchemie en "Global Change"’. In de lijn van ‘leven in het heelal’ past volgens Bleeker inderdaad grondig onderzoek van de planeet Mars. Maar het is de vraag of een bemande Marsmissie daarvoor noodzakelijk is, die wordt primair door emotie ingegeven en niet door wetenschappelijke potentie. Veel meer heil ziet Bleeker in een zogenaamde ‘sample return missie’, een robot die op Mars opgravingen doet en Marsstenen mee terug naar de aarde neemt. De zoektocht naar leven binnen ons zonnestelsel zou volgens Bleeker gecombineerd moeten worden met onderzoek naar levensvormen, of voorwaarden voor het ontstaan van leven buiten het zonnestelsel. Een toekomstige ESA-missie als DARWIN zou in dat opzicht een belangrijke rol kunnen spelen. SRON bestudeert op dit moment de mogelijkheden tot deelname aan de missie.
Expliciet noemde Bleeker de mogelijkheden om bij te dragen aan de door ESA in studie genomen röntgenmissie XEUS. ‘De met het oog op XEUS bij SRON ontwikkelde detectoren zijn op dit moment wereldrecordhouder in gevoeligheid en scheidend vermogen.’, aldus de oud-directeur. De in april te lanceren bemande ruimtevlucht DELTA, met aan boord de Nederlandse astronaut André Kuipers, noemde Bleeker een belangrijke ‘pilot’ voor het wetenschappelijk onderzoek dat met het ISS zal kunnen worden uitgevoerd. Ook op het gebied van aardgericht onderzoek ziet Bleeker mogelijkheden. ‘Met de huidige cryogene SRON technologie zijn vooral op het gebied van monitoring van ozon in de hogere lagen van de atmosfeer belangrijke resultaten te halen.’
