Astronoom Peter Jonker (SRON/Radboud) ontvangt een ERC Advanced Grant voor zijn onderzoek naar snelle röntgenflitsen. Aan de onderzoeksbeurs is een bedrag verbonden van 3 miljoen euro. 
Al in 2013 ontdekte Jonker de eerste snelle röntgenflits. Deze flitsen konden tot voor kort alleen bij toeval in satellietwaarnemingen gevonden worden. Ze werden pas ontdekt in de weken en vaak zelfs jaren nadat een flits was afgegaan. Dit maakte het nagenoeg onmogelijk om licht op andere golflengtes zoals zichtbaar licht, dat bij zulke flitsen hoort, te bestuderen.
Uit recent onderzoek van Jonkers groep en anderen blijkt dat deze flitsen wel eens gevormd zouden kunnen worden direct nadat twee neutronensterren zijn samengesmolten. Zulke gebeurtenissen kunnen sinds kort ook ‘gehoord’ worden via zwaartekrachtgolven. Eind dit jaar wordt de nieuwe röntgensatelliet Einstein Probe gelanceerd. De flitsen kunnen dan wel snel worden gevonden, net als het zichtbare licht dat erbij vrijkomt.
Jonker: ‘Als door het nieuwe onderzoek inderdaad blijkt dat deze snelle röntgenflitsen samenhangen met zwaartekrachtgolven van samensmeltende neutronensterren, dan kunnen we de gegevens combineren. Dat geeft een unieke mogelijkheid om de uitdijingssnelheid van het heelal te onderzoeken. Daarvan zijn nu metingen die niet overeenstemmen. Verder kunnen we bestuderen hoe zeldzame metalen zoals platina en goud ontstaan. We denken dat die gevormd worden bij het samensmelten van neutronensterren, maar dit is nog onzeker. Tenslotte, het zou wel eens kunnen dat er meer dan één soort bron verantwoordelijk is voor deze flitsen, we zien er namelijk erg veel, dus misschien ontdekken we een totaal nieuwe soort bron.’
ERC Advanced Grants bieden onderzoekers de mogelijkheid om ambitieuze, door nieuwsgierigheid gedreven projecten uit te voeren die tot wetenschappelijke doorbraken kunnen leiden. Ze worden toegekend aan gevestigde, toonaangevende onderzoekers met een bewezen staat van dienst in de afgelopen tien jaar. De European Research Council ERC maakte vandaag de toekenning bekend van 218 onderzoeksbeurzen, met een totale waarde van 544 miljoen euro.
